۱. مقدمه

پرونده حاضر نمونه‌ای آموزنده از چالش‌های حقوقی در اجرای گزارش اصلاحی و تفاسیر اراده طرفین در قراردادها است. اختلاف از مرحله مبایعه‌نامه آغاز شد، با صدور گزارش اصلاحی در یکی از دادگاه های حقوقی ادامه یافت و با عدم ایفای تعهد از سوی خریدار (الف) و همسر وی (ج) به مرحله تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان البرز رسید.

این پرونده نشان می‌دهد که عدم قابلیت انتقال رسمی ملکی که به‌عنوان بخشی از ثمن معامله بوده، چگونه می‌تواند مبنای اختلاف و تقاضای فسخ قرارداد شود و همچنین اهمیت اعتبار گزارش اصلاحی در رفع اختلافات را روشن می‌کند.

۲. خلاصه پرونده و روند اجرایی

۲–۱. توافقات اولیه و گزارش اصلاحی

• فروشنده (ب) دو واحد آپارتمان را به خریدار (الف) واگذار می‌کند؛ بخشی از ثمن توسط انتقال ملک متعلق به ج به فروشنده تأمین می‌شود.
• تاریخ حضور در دفترخانه برای انتقال اسناد و تهاتر ثمن: ۱۴۰۱/۰۹/۰۱، مطابق گزارش اصلاحی صادره از دادگاه حقوقی.

۲–۲. علت عدم ایفای تعهد توسط خریدار

خریدار (الف) و همسرش (ج) نتوانستند ملک موردنظر را منتقل کنند، زیرا سند رسمی تک‌برگ آن ملک صادر نشده بود و بنابراین انتقال رسمی آن عملاً امکان‌پذیر نبود. حتی لایحه وکیل خریدار به صراحت اقرار دارد که سند تا یک ماه آینده آماده خواهد شد، اما پس از گذشت بیش از دو سال، سند صادر نشده است.

۲–۳. پیگیری‌ها و استمرار تخلف

• پیگیری‌های مکرر فروشنده (ب) از طریق دفاتر اجرای احکام و ابلاغیه‌ها.
• حضور فروشنده در دفترخانه و عدم حضور خریدار و همسر وی.
• تخلف خریدار در ایفای تعهد شخصی، مشمول ماده ۲۳۹ قانون مدنی.
• گزارش اصلاحی مورد بحث در این پرونده در دادگاه حقوقی تنظیم شده است و اجرای آن به دفاتر اجرای احکام واگذار شده است. مطابق رأی دادگاه تجدیدنظر، فروشنده نمی‌تواند دادخواست جدیدی بابت همان تعهد مطرح کند و پیگیری اجرای گزارش اصلاحی تنها از طریق اجرای احکام ادامه می‌یابد.

۳. تحلیل حقوقی و دفاعیات طرفین

۳–۱. ماهیت حقوقی گزارش اصلاحی

• گزارش اصلاحی، حکم قرارداد خصوصی معتبر با ارزش اجرای قضایی دارد (مواد ۱۰، ۲۱۹، ۲۲۰ قانون مدنی).
• تخلف از آن می‌تواند موجب الزام به اجرای تعهد یا فسخ قرارداد شود.

۳–۲. نقد استدلال دادگاه بدوی

• دادگاه بدوی استدلال کرده که گزارش اصلاحی «حق فسخ قبلی را ساقط کرده».
• اسقاط حق فسخ باید صریح باشد (ماده ۴۴۸ ق.م).
• حتی اگر حق فسخ سابق ساقط شده باشد، تخلف از گزارش اصلاحی حق فسخ جدید ایجاد می‌کند.

3. رأی دادگاه تجدیدنظر

• دادگاه تجدیدنظر استان البرز : تجدیدنظرخواهی فروشنده (ب) را رد و دادنامه بدوی را عیناً تأیید کرد.
• استدلال دادگاه: طرفین بر اساس گزارش اصلاحی اراده جدیدی برگزیده‌اند و حق فسخ سابق باطل شده است.
• نتیجه: فروشنده نمی‌تواند بر اساس تخلف خریدار، فسخ قرارداد را مطالبه کند و پیگیری اجرای گزارش اصلاحی تنها از طریق دفاتر اجرای احکام انجام می‌شود.

4. تحلیل تبعات حقوقی رأی تجدیدنظر

1. تقویت جایگاه گزارش اصلاحی: اراده جدید طرفین پس از رسیدگی اولیه، بر فسخ قرارداد اولویت دارد.
2. محدودیت فسخ در مقابل تخلف‌های اجرایی: عدم صدور سند رسمی توسط خریدار و همسرش، در صورتی که اراده گزارش اصلاحی باقی است، موجب فسخ قرارداد نمی‌شود.
3. لزوم پیگیری از طریق اجرای احکام: فروشنده باید از طریق دفتر اجرای احکام برای انجام تعهد اقدام کند.

5. نتیجه‌گیری

پرونده حاضر نشان می‌دهد که گزارش اصلاحی به عنوان اراده مؤخر طرفین، اراده غالب است و تخلف اجرایی محدود، بدون نقض اراده کلی، موجب فسخ قرارداد نمی‌شود.

این رأی یک نمونه برجسته از:

• اهمیت رعایت اراده مؤخر در گزارش اصلاحی؛
• محدودیت اختیار فسخ در مواجهه با تخلف‌های اجرایی؛
• و لزوم پیگیری حقوقی از طریق اجرای احکام.

سوالات متداول

۱. گزارش اصلاحی چیست و چه کاربردی دارد؟
گزارش اصلاحی یک سند قضایی است که در دادگاه حقوقی تنظیم می‌شود و توافق جدید طرفین را جایگزین قرارداد یا بخشی از آن می‌کند. این گزارش از اعتبار قانونی برخوردار است و اجرای آن معمولاً از طریق دفاتر اجرای احکام پیگیری می‌شود.

۲. آیا عدم انتقال ملک توسط خریدار می‌تواند موجب فسخ قرارداد شود؟
تنها زمانی امکان فسخ وجود دارد که اراده مؤخر طرفین (گزارش اصلاحی) نقض شود. تخلف اجرایی محدود، بدون صدور سند یا امتناع شخصی، فسخ فوری ایجاد نمی‌کند و فروشنده باید از طریق اجرای احکام اقدام کند.

۳. پیگیری اجرای گزارش اصلاحی چگونه انجام می‌شود؟
پس از صدور گزارش اصلاحی در دادگاه حقوقی، اجرای تعهدات از طریق دفاتر اجرای احکام صورت می‌گیرد.