چه زمانی بازپرس میتواند دستور منع خروج از کشور را صادر کند؟
آیا هر مرجع قضایی میتواند دستور ممنوعالخروجی صادر کند؟ بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، صدور این دستور شرایط خاصی دارد و تنها در چارچوب قانونی مشخص، بازپرس یا دادگاه میتواند مانع خروج فردی از کشور شود. این مقاله به زبان ساده بررسی میکند که در چه شرایطی و چگونه این دستور قابل صدور، اجرا و اعتراض است.
دو حالت برای صدور دستور ممنوعالخروجی
قانون آیین دادرسی کیفری، صدور دستور ممنوعیت خروج از کشور را در دو مقطع زمانی مختلف برای بازپرس مجاز دانسته است:
1. پیش از دسترسی به متهم
طبق ماده ۱۸۸، تا زمانی که بازپرس هنوز به متهم دسترسی ندارد، میتواند با توجه به اهمیت جرم و ادله موجود، دستور موقت منع خروج از کشور را صادر کند.
- مدت اعتبار این دستور شش ماه است و قابل تمدید میباشد.
- اگر این مدت بدون تمدید تمام شود، دستور خودبهخود باطل میشود و مراجع نمیتوانند مانع خروج فرد شوند.
- اگر متهم در دسترس باشد، صدور دستور بر اساس ماده ۱۸۸ وجه قانونی ندارد.
2. پس از دسترسی به متهم (در قالب قرار نظارت قضائی)
طبق ماده ۲۴۷، در صورتی که متهم در دسترس باشد، بازپرس میتواند به عنوان قرار نظارت قضائی، دستور ممنوعالخروجی صادر کند.
- این نوع ممنوعیت بخشی از نظارت قانونی بر متهم است.
- باید رسماً به متهم ابلاغ شود تا از حق اعتراض ۱۰ روزه برخوردار باشد (طبقتبصره ۲همین ماده).
- طبق ماده ۲۴۸، مدت اعتبار این نوع قرار نیز شش ماه و قابل تمدید است.
نحوه اجرای دستور ممنوعالخروجی
مطابق ماده ۲۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری:
- هر نوع تصمیم قضایی درباره ممنوعالخروج شدن افراد باید از طریق دادستان کل کشور به مراجع اجرایی (مانند پلیس گذرنامه) ابلاغ شود.
- هیچ مرجع قضائیای بهتنهایی حق ندارد مستقیماً این دستور را برای اجرا ارسال کند.
- همچنین، اگر مدت قانونی ممنوعیت پایان یابد و تمدید نشود، دادستان کل باید دستور رفع آن را صادر کند.
جمعبندی:
دستور ممنوعالخروجی تنها توسط بازپرس یا دادگاه و طبق قانون آیین دادرسی کیفری صادر میشود و هدف آن جلوگیری از خروج متهم از کشور است. این دستور میتواند پیش از دسترسی به متهم یا در قالب قرار نظارت قضائی صادر شود و ۶ ماه اعتبار دارد که قابل تمدید است. اجرای ممنوعالخروجی فقط از طریق دادستان کل کشور انجام میشود و متهم حق دارد ۱۰ روز پس از ابلاغ اعتراض کند. رعایت این قوانین حقوق متهم را تضمین کرده و از سوءاستفاده قانونی جلوگیری میکند.
سئوالات متداول
۱. دستور ممنوعالخروجی چیست و چه کسانی میتوانند آن را صادر کنند؟
دستور ممنوعالخروجی، تصمیم قضایی برای جلوگیری از خروج فرد از کشور است. طبق قانون آیین دادرسی کیفری (مواد ۱۸۸ و ۲۴۷)، تنها بازپرس یا دادگاه میتوانند این دستور را صادر کنند، نه هر مرجع قضایی. دستور میتواند پیش از دسترسی به متهم یا در قالب قرار نظارت قضائی پس از دسترسی صادر شود.
مثال: اگر متهم پروندهای هنوز در دسترس نباشد، بازپرس میتواند برای ۶ ماه مانع خروج او شود.
۲. مدت اعتبار و نحوه اجرای دستور ممنوعالخروجی چگونه است؟
هر دستور ممنوعالخروجی ۶ ماه اعتبار دارد و قابل تمدید است (مواد ۱۸۸ و ۲۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری). اجرای آن فقط از طریق دادستان کل کشور به مراجع اجرایی مثل پلیس گذرنامه انجام میشود و بازپرس یا دادگاه نمیتوانند مستقیماً دستور را اجرا کنند.
مثال: اگر مدت ۶ ماه تمام شود و تمدید نشود، متهم میتواند بدون مانع کشور را ترک کند.
۳. متهم چگونه میتواند در برابر دستور ممنوعالخروجی اعتراض کند؟
طبق ماده ۲۴۷ تبصره ۲ قانون آیین دادرسی کیفری، متهم پس از ابلاغ دستور ممنوعالخروجی ۱۰ روز فرصت اعتراض دارد. این اعتراض برای تضمین حقوق متهم و جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی قانونی است.
مثال: اگر بازپرس دستور ممنوعالخروجی صادر کند، متهم ظرف ۱۰ روز میتواند از طریق وکیل خود درخواست رفع ممنوعیت کند.
دیدگاه خود را بنویسید