بهره‌کشی جنسی از کودکان، جنایتی بی‌صدا اما ویرانگر است؛ جرمی که مرز نمی‌شناسد و آینده یک نسل را هدف می‌گیرد. در حالی‌ که جهان برای مقابله با آن قانون‌گذاری می‌کند، نظام کیفری ایران هنوز از نبود جرم‌انگاری مستقل و حمایت قوی از قربانیان رنج می‌برد.

مقدمه

کودکان از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه‌اند که بیش از هر زمان در معرض تهدیدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قرار دارند. یکی از تلخ‌ترین این تهدیدها، بهره‌کشی جنسی است؛ پدیده‌ای که امروزه با گسترش ارتباطات، فقر جهانی و رسانه‌های آزاد، مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و به جرمی فراگیر بدل شده است. این رفتار، تعرضی صریح به کرامت انسان و نقض آشکار حقوق کودک محسوب می‌شود (بخردی‌نسب، ۱۳۹۷: ۲۵۵). مثال: انتشار آگهی‌های کار برای کودکان در مناطق فقیرنشین که در واقع پوششی برای سوءاستفاده جنسی سازمان‌یافته است، از مصادیق بارز بهره‌کشی بهره‌کشی جنسی محسوب می‌شود.

مفهوم بهره‌کشی جنسی از کودکان

«بهره‌کشی» در معنا، استفاده خودخواهانه از انسان برای منفعت شخصی است. در حوزه جنسی، مصادیقی چون بچه‌گرایی، زنای با محارم، تجاوز به عنف، سوءاستفاده در روسپی‌گری یا پورنوگرافی کودکان را دربرمی‌گیرد. بنا بر آمارها، ۲۵ درصد موارد کودک‌آزاری به شکل سوءاستفاده جنسی رخ می‌دهد. مانند: استفاده از کودکان در ساخت و انتشار محتوای مستهجن در فضای مجازی یا اجبار کودکان به حضور در مجالس فساد از مصادیق آشکار بهره‌کشی جنسی است. یا مانند این ماجرا که؛ مردی که با فریب دادن یک دختر ۱۳ ساله، او را به عنوان خدمتکار خانگی استخدام می‌کند اما در واقع از او سوءاستفاده جنسی می‌کند، مرتکب بهره‌کشی جنسی شده است.

چالش‌های سیاست جنایی و ضعف قانونگذاری

اگرچه قوانین بین‌المللی جرم‌انگاری بهره‌کشی جنسی کودکان را تأکید کرده‌اند، در حقوق کیفری ایران هنوز خلأهای مهمی دیده می‌شود. بسیاری از اعمال مرتبط تنها تحت عناوین کلی مانند رابطه نامشروع، قوادی یا آدم‌ربایی پیگرد دارند و عنوان مستقل «بردگی جنسی کودک» در نظام کیفری وجود ندارد. این فقدان مقررات صریح، موجب شده شدت واقعی جرم و ابعاد انسانی آن بازتاب کافی در قانون نداشته باشد (اسلامی و میریان، ۱۳۹۴: ۳۱). در پرونده‌ای واقعی، باندی در پوشش ازدواج موقت، دختران زیر ۱۵ سال را در مناطق مرزی جذب می‌کردند. با وجود ماهیت آشکار بهره‌کشی جنسی، این باند تنها به اتهام قاچاق انسان و رابطه نامشروع تحت پیگرد قرار گرفت؛ نه به عنوان جرم خاص بهره‌کشی جنسی از کودک.

تأثیر اسناد بین‌المللی

با تصویب کنوانسیون حقوق کودک و معاهدات مبارزه با قاچاق انسان، دولت‌ها موظف به اصلاح قوانین خود شدند. با این حال، گستره اجرای این اصلاحات در کشورها متفاوت است و در برخی موارد، همکاری‌های کیفری بین‌المللی به حدی نیست که حمایت مؤثری از کودکان قربانی فراهم کند. ایران نیز با امضای کنوانسیون مقابله با جرایم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) گامی مهم برداشته اما هنوز به تدوین جامع قوانین حمایتی نیاز دارد. در برخی کشورها، حتی توریسم جنسی علیه کودکان جرم‌انگاری ویژه دارد و فردی که کودک را برای بهره‌کشی به کشور دیگری ببرد، حتی در کشور مبدأ نیز قابل تعقیب است؛ در حالی که در ایران چنین رویکردی هنوز به طور صریح در قانون وجود ندارد.

ضرورت جرم‌انگاری مستقل و ضمانت اجراهای سنگین

ایجاد جرم‌انگاری خاص برای بهره‌کشی جنسی از کودکان، پیش‌شرط اساسی برای مقابله با این پدیده است. در کنار آن، لازم است ضمانت‌اجراهای کیفری سختگیرانه و سازوکارهای جبران بزه‌دیدگی در قانون پیش‌بینی شوند تا ضمن بازدارندگی، بخشی از آسیب‌های روانی و اجتماعی قربانیان جبران شود (اسلامی و میریان، ۱۳۹۴: ۳۲). در بسیاری از کشورها، مجازات بهره‌کشی جنسی از کودکان علاوه بر حبس طولانی‌مدت، شامل محرومیت دائم از مشاغل مرتبط با کودکان، ثبت نام در لیست مجرمان جنسی و الزام به درمان روانی است.

جمع‌بندی

بهره‌کشی جنسی از کودکان نه‌تنها تهدیدی جدی برای رشد و امنیت روانی نسل آینده است، بلکه چالش بنیادین نظام کیفری کشور محسوب می‌شود. اصلاح قانون، جرم‌انگاری مستقل، همکاری بین‌المللی و آگاه‌سازی عمومی از گام‌های اساسی در مسیر حمایت از حقوق کودکان است. رسالت حقوق کیفری آن است که نه‌فقط کودکان بزه‌دیده، بلکه کودکان در معرض خطر را در برابر تکرار خشونت جنسی مصون سازد (فراهانی، ۱۳۹۶: ۹۲۰). اگر کودکی در معرض فریب در فضای مجازی قرار گیرد و قانون، سازوکار مشخصی برای پیشگیری و مجازات نداشته باشد، نه تنها بزهکار مصون می‌ماند بلکه آسیب روانی و اجتماعی به کودک و خانواده باقی می‌ماند.

سوالات متداول

1. بهره‌کشی جنسی از کودکان در حقوق ایران به چه معناست؟
بهره‌کشی جنسی از کودکان به معنای استفاده جنسی از کودک برای منافع مالی یا شخصی است؛ مانند سوءاستفاده در روسپی‌گری، تولید محتوای مستهجن یا ازدواج‌های اجباری. در ایران این اعمال اغلب تحت عناوینی مانند رابطه نامشروع، قاچاق انسان یا آدم‌ربایی پیگرد دارند، اما جرم‌انگاری خاص و مستقل ندارند.

2. آیا ایران برای مقابله با بهره‌کشی جنسی از کودکان قانون ویژه دارد؟
خیر، نظام کیفری ایران قانون مستقل برای جرم بهره‌کشی جنسی از کودکان ندارد، اما این رفتار می‌تواند با استناد به قوانین موجود مانند قانون مجازات اسلامی و قانون مبارزه با قاچاق انسان پیگرد شود. کارشناسان بر ضرورت تصویب قانون خاص تأکید دارند.

3. چرا جرم‌انگاری مستقل بهره‌کشی جنسی از کودکان اهمیت دارد؟
جرم‌انگاری مستقل باعث می‌شود شدت واقعی جرم منعکس شود، ضمانت‌اجراهای سنگین‌تری اعمال گردد و از کودکان بزه‌دیده و در معرض خطر حمایت مؤثرتری انجام شود. همچنین هماهنگی با اسناد بین‌المللی مانند کنوانسیون حقوق کودک را تقویت می‌کند.

_منابع:

1. _{اسلامی، رضا؛ میریان، سارا. (۱۳۹۴). «بردگی جنسی کودکان و ساز و کارهای مقابله با آن در نظام بین المللی حقوق بشر و حقوق ایران»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره 1.}
2. _{بخردی‌نسب، هادی. (۱۳۹۷). «بهره کشی جنسی از کودکان و حقوق کودک در اسناد بین المللی حقوق بشر»، اولین همایش ملی جهانی‌سازی حقوق کودکان و نوجوانان.}
3. _{فراهانی، علی. (۱۳۹۶). «جرم انگاری بهره کشی از کودکان در نظام کیفری ایران و اسناد بین‌الملل»، اولین همایش ملی علوم رفتاری و اسلامی.}